دعاوی کیفری

دعاوی کیفری، بخشی از حقوق کیفری است که به بررسی و رسیدگی به جرائم و تخلفات اجتماعی می‌پردازد. این دعاوی، به نقض قوانین و مقررات حکومتی و اجتماعی مرتبط می‌شود و به منظور حفظ نظم و امنیت جامعه از طرف مقامات قضایی پیگیری می‌شوند. مواردی که در دعاوی کیفری مطرح می‌شوند، شامل جرایمی مانند قتل، دزدی، تجاوز، تخریب، تبانی، کلاهبرداری و سایر نقض‌های قانونی است. در این صورت، وجود وکیل کیفری در مشهد بسیار مهم است.

دعاوی کیفری یعنی چه؟
دعاوی کیفری، یکی از بخش‌های حیاتی حقوقی هر جامعه است و توجه به آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این نوع دعاوی، در دادگاه‌ها به صورت جدی بررسی می‌شوند و نتیجه آن، می‌تواند تأثیر مهمی بر جامعه داشته باشد. از این رو، وکلای کیفری نقش بسیار مهمی در این دعاوی از جمله انواع دعاوی کیفری ملکی دارند و مسئولیت سنگینی را بر عهده دارند تا از حقوق متهمان به دقت دفاع کنند و همچنین به دنبال تحقق عدالت در جامعه باشند. در این دعاوی، مواد قانونی، اثبات و انکار، شهادت، وضعیت اجتماعی و حقوقی متهمان و قربانیان و موارد دیگر به عنوان عناصر اساسی در پرونده‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. از این رو، دقت و دانش حقوقی بسیار بالایی از سوی وکیل مشهد و دستگاه قضایی در این دعاوی مورد نیاز است. در این مطلب با پاسخ به سوال دعاوی کیفری به چه معناست و بررسی انواع و مرور زمان در دعاوی کیفری همراه موسسه حقوقی علیرضا قدیری باشید.

دعاوی کیفری مربوط به چه اعمالی است؟
دعاوی کیفری شامل اقدامات و جرائمی است که توسط فردی مرتکب می‌شود و به نقض قوانین و مقررات حکومتی یا اجتماعی مرتبط می‌پردازد. این دعاوی به دنبال تحقق عدالت و حفظ نظم و امنیت جامعه هستند و در دادگاه‌ها به صورت جدی مورد بررسی قرار می‌گیرند. در ادامه به انواع دعاوی کیفری اشاره می‌کنیم:
1. جرایم علیه اموال و حقوق مالی اشخاص:
این دسته شامل جرایمی مانند سرقت، غارت، کلاهبرداری، پولشویی، تقلب، قاچاق کالا و سایر جرائمی است که به نقض حقوق مالی و اموال افراد می‌پردازد. به عبارت دیگر، این اعمال به مالکیت و حقوق مالی افراد تجاوز می‌کنند.
2. جرایم علیه حقوق معنوی اشخاص:
این دسته شامل جرایمی مانند تقلب و کپی، سرقت معلومات، سرقت اطلاعات تجاری، کپی غیرقانونی و دیگر جرائمی است که به نقض حقوق معنوی و فکری افراد می‌پردازد. این اعمال معمولاً به اطلاعات و دانش‌هایی که افراد به صورت غیرقانونی به دست می‌آورند، توجه دارند.
3. جرایم منافی عفت و اخلاق عمومی:
این دسته شامل جرایمی مانند تجاوز جنسی، توهین به عرض و حیثیت، توزیع محتوای نامناسب، ازدواج اجباری و سایر جرائمی است که به نقض اخلاقیات و ارزش‌های اجتماعی می‌پردازد. این اعمال اغلب به منافع فردی افراد زیان می‌رسانند و با تخریب ارزش‌های اخلاقی جامعه همراه هستند.
۴. جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی:
این دسته شامل جرایمی مانند تروریسم، جاسوسی، جنگ اطلاعاتی، آشوب، انتقام‌گیری و دیگر اعمالی است که به نقض امنیت و آرامش داخلی یا خارجی یک کشور می‌پردازد. این جرایم ممکن است با هدف تخریب نظم اجتماعی و سیاسی، ترور مقامات دولتی یا ارتکاب اعمال تروریستی صورت گیرد.
۵. جرایم و تخلفات رانندگی:
این دسته شامل جرایمی مانند آزار و اذیت رانندگان، سوءاستفاده از صلاحیت قانونی، نقض قوانین راهنمایی و رانندگی و سایر تخلفات مرتبط با رانندگی است. این جرایم ممکن است با تخریب امنیت و سلامت عمومی در جاده‌ها و خیابان‌ها همراه باشند و زندگی و اموال مردم را به خطر بیندازند.
۶. جرایم علیه حقوق و کیان خانواده:
این دسته شامل جرایمی مانند خشونت خانوادگی، آزار و اذیت همسر، قتل خانوادگی، آزار و اذیت کودکان و سایر جرایم مشابه است. این اعمال به نقض حقوق و کیان خانواده و افراد درون خانواده می‌پردازند و می‌توانند زندگی و روابط خانوادگی را تحت تاثیر قرار دهند.
۷. هتک حرمت منازل و املاک دیگران:
این دسته شامل جرایمی مانند سرقت و دستبرد، هرج و مرج، تهدید، آزار و اذیت مستاجران و سایر اعمالی است که به هر نحوی به نقض حرمت و حقوق مالکان و مستاجران ملک می‌پردازد. این اعمال می‌توانند امنیت و آرامش خانه‌ها و املاک را به خطر بیندازند و حقوق مالکان و مستاجران را پایمال کنند.
۸. جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص:
این دسته شامل جرایمی مانند قتل، آزار جنسی، حملات جنسی، زورگیری و سایر اعمالی است که به نقض تمامیت جسمانی و حقوق فردی افراد می‌پردازد. این جرایم معمولاً با خسارت‌های جسمانی و روحی جدی برای قربانیان همراه است و با مجازات‌های سنگین قانونی روبرو می‌شوند.
۹. جرایم مربوط به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی:
این دسته شامل جرایمی مانند تجارت مواد مخدر، مست کردن در عموم، توزیع غیرقانونی مشروبات الکلی و سایر اعمالی است که مرتبط با مصرف و توزیع مواد مخدر و مشروبات الکلی می‌باشد. این جرایم با تأثیرات منفی جدی بر سلامت و امنیت جامعه همراه است و معمولاً با مجازات‌های سنگین قانونی همراه است.
۱۰. سایر جرایم:
این دسته شامل جرایمی است که به عنوان یک دسته جداگانه قرار نمی‌گیرند و از نظر ویژگی‌ها، موضوعات و مجازات‌های تعیین شده متفاوت هستند. به عنوان نمونه دعاوی کیفری می‌توان به جرایم مرتبط با تجاوز به حریم شخصی، تهدید، خشونت، جنایات امین، جنایات غیرعمدی و … اشاره کرد که می‌تواند منجر به نقض حقوق و آرامش افراد و جامعه شود.

 
مراحل طرح دعاوی کیفری
دعاوی کیفری، زمانی که اتهامیه‌ای در مورد ارتکاب جرمی توسط شخصیتی معین مطرح می‌شود به صورت رسمی آغاز می‌شوند. این دعاوی به دقت تحت نظر قوانین کیفری و آیین دادرسی مربوطه پیگیری می‌شوند و به منظور اطمینان از اعطای عدالت و رعایت حقوق شهروندان، اقداماتی صورت می‌گیرد که شامل:
۱. دادسرا:
در این مرحله، شاکی یا مدعی خصوصی موضوع شکایت خود را در دادسرا مطرح می‌کند. دادیار یا بازپرس به عنوان قاضی تحقیقات مقدماتی، ابتدا موضوع را بررسی می‌کنند و تصمیم می‌گیرند که آیا باید رسیدگی در دادگاه کیفری صورت گیرد یا خیر. در صورت تصمیم به رسیدگی، قاضی تحقیقات مقدماتی، با صدور قرار مجرمیت، پرونده را به دادگاه کیفری ارجاع می‌دهد.
۲. دادگاه کیفری:
در این مرحله، قاضی کیفری با بررسی قرار مجرمیت صادر شده، اسناد موجود در پرونده، و تعیین زمان جلسه رسیدگی، به بررسی موضوع می‌پردازد. سپس، پس از انطباق تحقیقات دادسرا با قوانین کیفری، رای خود را در مورد موضوع صادر می‌کند. این مرحله دومین مرحله از رسیدگی کیفری است.
3. دادگاه تجدیدنظر:
آرای صادره از دادگاه‌های کیفری معمولاً قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان می‌باشد. متهم می‌تواند تقاضای تجدید نظر در پرونده خود را داشته باشد و اسناد و دلایل خود را نیز ارائه کند.
۴. دیوان عالی کشور:
در برخی موارد که مجازات‌های اعدام، قصاص، حبس ابد یا طولانی، یا قطع عضو مدتی باشد، فرجام خواهی در دیوان عالی کشور انجام می‌شود. در این مرحله، شخص متهم می‌تواند تقاضای فرجام خواهی خود را به دیوان عالی کشور ارائه دهد و دیوان عالی کشور بر اساس قوانین و مقررات، به موضوع رسیدگی و بررسی می‌پردازد تا تصمیم‌گیری مناسب انجام شود.
5. اجرای احکام کیفری:
پس از صدور رای قطعی، پرونده برای اجرای حکم به دادسرای مربوطه ارسال می‌شود. اجرای احکام کیفری بر اساس حکمی که صادر شده است، انجام می‌شود. قاضی مسئول اجرای حکم، تدابیر لازم را برای اجرای رای اتخاذ می‌کند و مجازات معین را برای متهم اعمال می‌کند.
6. دعاوی و تقاضاهای کیفری پس از صدور رای:
پس از صدور رای، دعاوی و تقاضاهای متعددی در دادگستری قابل طرح هستند. اصل دعوای اعاده دادرسی بر اساس شرایط و مقررات موجود در قانون، پس از صدور رای قطعی قابل طرح می‌باشد. همچنین، می‌توان به تقاضای تخفیف مجازات، تبدیل مجازات یا استفاده از امکاناتی که قانون برای بهبود وضعیت مجرمین در نظر گرفته است مانند آزادی مشروط اشاره کرد. این دعاوی و تقاضاها پس از صدور رای، بررسی و پیگیری قضایی می‌شوند تا تصمیمات مربوطه اتخاذ شود و حقوق طرفین به دقت رعایت شود.

نتیجه طرح دعاوی کیفری
نتیجه طرح دعاوی کیفری به موارد مختلفی بستگی دارد و می‌تواند به صورت‌های متفاوتی اتفاق بیافتد. در ادامه نتایج مختلفی که در پی طرح دعاوی کیفری رخ می‌دهد را بررسی می‌کنیم:

اعلام برائت یا مجرمیت: در این نتیجه، دادگاه پس از بررسی مستندات و شواهد مطرح شده، به اعلام برائت یا مجرمیت متهم می‌پردازد. اگر متهم مجرم اعلام شود، مجازات‌های قانونی بر او اعمال می‌شود.
تجدیدنظر و فرجام خواهی: در صورتی که متهم یا شاکی از رای صادر شده اعتراض داشته باشند، می‌توانند در مراحل بعدی اعتراض خود را مطرح کرده و درخواست تجدیدنظر یا فرجام خواهی دهند.
اجرای حکم: پس از قطعیت رای، دادگاه مسئول اجرای حکم می‌شود و مجازات‌های تصمیم‌گیری شده برای متهم اعمال می‌شود که ممکن است شامل زندان، جریمه، کیفر اجتماعی و موارد مشابه باشد.
ثبت در سوابق کیفری: در صورت مجرم شناخته شدن متهم، این موضوع به عنوان یک قسمت از سوابق کیفری او ثبت می‌شود که ممکن است بر مجازات‌های آینده او نیز تأثیر بگذارد.
تاثیرات روانی: طرح دعاوی کیفری می‌تواند تاثیرات جانبی از جمله تاثیرات روانی و اجتماعی بر متهم و خانواده‌اش، هزینه‌های مالی برای طرفین و تأثیر بر اعتبار اجتماعی افراد داشته باشد.

از طرف دیگر، اگر دعوا به برائت از اتهامات پایان یابد، متهم آزاد شده و به زندگی عادی خود بازمی‌گردد. با این حال، نتایج دعاوی کیفری معمولاً به شرایط و جزئیات هر پرونده و موقعیت‌های حقوقی مختلف بستگی دارد.

 
تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری در چیست؟
دعاوی حقوقی معمولاً به اختلافات و نقض‌های حقوق مدنی و تجاری مرتبط هستند. در این نوع دعاوی، افراد به دلیل نقض قراردادها، حقوق مالکیت و سایر حقوق مدنی و تجاری مورد اتهام قرار می‌گیرند. این دعاوی معمولاً تحت قوانین مدنی و تجاری حل و فصل می‌شوند و ممکن است منجر به تعیین تعهدات مالی یا اجرای قانون شود. از طرفی، اختلافات کیفری معمولاً مربوط به نقض قوانین جرم و جنایت هستند. در این نوع اختلافات، افراد به دلیل ارتکاب جرم‌هایی مانند قتل، سرقت، آزار جنسی و جرایم دیگر مجازات می‌شوند. قوانین کیفری برای تعیین مجازات و روند پروسه کیفری اعمال می‌شوند و ممکن است مجازات‌هایی مانند زندان، جریمه، یا تدابیر دیگر اعمال شود. تفاوت اصلی میان دعاوی حقوقی و اختلافات کیفری در نوعی از رفتار است که قانون برای آن مجازات تعیین می‌کند. در دعاوی حقوقی، اختلافات معمولاً برای تعیین تعهدات مالی یا اجرای قانون حل می‌شوند، در حالی که در اختلافات کیفری، افراد به دلیل ارتکاب جرمی مجازات می‌شوند.

 
دعاوی کیفری در کجا رسیدگی می شود؟
دعاوی کیفری در دادگاه‌های کیفری رسیدگی می‌شوند که بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری تقسیم بندی می‌شوند. این دادگاه‌ها عبارتند از:

دادگاه کیفری یک: این دادگاه‌ها در مراکز استان‌ها تشکیل می‌شود و به جرایم خاصی مانند قتل، زنا محصنه، لواط، جنایت عمدی علیه تمامیت جسمانی، جرایم سیاسی و مطبوعاتی و جرایمی که مجازات آنها تعزیری درجه سه و بالاتر است می‌پردازند.
دادگاه کیفری دو: این دادگاه‌ها می‌توانند به انواع دعاوی مربوط به جرایم کیفری رسیدگی کنند، به جز مواردی که رسیدگی به آن‌ها در دادگاه‌های دیگر صورت می‌گیرد.
دادگاه نظامی: در این دادگاه‌ها جرایم نظامی افسران و ماموران نظامی مانند بازداشت غیرقانونی و سایر جرایم مرتبط با نیروهای نظامی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
دادگاه انقلاب: این دادگاه به مسائل مربوط به امنیت داخلی و خارجی، بغی، محاربه، قاچاق مواد مخدر و اسلحه و توهین به رهبران جمهوری اسلامی پرداخته می‌شود.
دادگاه اطفال و نوجوانان: این دادگاه به جرایمی که توسط افراد زیر ۱۸ سال صورت می‌گیرد پرداخته و اقدامات تربیتی و تامینی برای آنان انجام می‌دهد.

نقش وکیل دعاوی کیفری
وکیل در دعاوی کیفری نقش بسیار مهمی دارد و با برخورداری از تخصص و تجربه خود، مسئولیت‌های گوناگونی را بر عهده دارد. اولین وظیفه وکیل در این حوزه ارائه مشاوره حقوقی به موکل است. او باید به موکل خود در مورد جزئیات پرونده و حقوقش توضیح دهد و اطلاعات لازم را ارائه کند تا موکل تصمیم را بگیرد. به علاوه، وکیل در دادگاه نماینده موکل خود است و وظیفه دفاع از حقوق او را در مقابل دادگاه و سایر طرفین دارد. او باید با دقت به موکل خود گوش دهد و استراتژی را برای دفاع از او در دادگاه اتخاذ کند. همچنین، وکیل مسئولیت تحقیق و جمع‌آوری مدارک و شواهد مربوط به پرونده را دارد تا از اطلاعات کامل و صحیح برای دفاع از موکلش استفاده کند. وکیل باید استراتژی دفاعی مناسب را برای موکلش تعیین کند و در مذاکرات و مصاحبه‌ها نماینده او باشد. او باید دفاعیه‌ای کامل و موثر را آماده کند و در دادگاه به نحو ممکن از حقوق موکلش دفاع کند. اینکه وکیل به موقعیت و مشخصات موکل خود توجه کند و به او کمک کند تا به عدالت برسد، یکی از وظایف اساسی اوست. به این ترتیب، وکیل با دفاع از حقوق موکل خود، به بهبود فرآیند قضایی کمک می‌کند.